Inleiding
Waar voorheen vooral praattherapie en exposuretherapie werden gebruikt om trauma te ‘behandelen’, zien we nu veel meer verschillende therapieën die mogelijk zijn. Op deze pagina schetsen we een aantal daarvan om aan te geven waar raakvlakken en verschillen zijn met Somatic Experiencing. We geven dus geen uitgebreid beeld van alle therapeutische mogelijkheden, maar bieden een algemeen overzicht, wat hopelijk de keus voor een therapievorm kan ondersteunen of richting kan geven om verder te zoeken.
Je kunt natuurlijk ook een SE therapeut in je buurt benaderen en een oriënterend gesprek vragen.
Aandachtspunten
Er bestaat géén therapie die voor iedere cliënt in alle situaties geschikt is. Het blijft altijd een persoonlijke afweging waarbij de ‘klik’ die je hopelijk voelt met de therapeut ook een belangrijke rol speelt. Je zult zien dat verschillende therapieën raakvlakken hebben met de benadering van SE. Na het overzicht gaan we daar nog verder op in.
Therapieën
EMDR
EMDR, ofwel Eye Movement Desensitization and Reprocessing, is een therapievorm die is ontworpen om de impact van traumatische herinneringen te verminderen. De essentie van EMDR ligt in het stimuleren van bilaterale (= tweezijdig, dus beide hersenhelften) hersenactiviteit door middel van oogbewegingen, aanrakingen of auditieve (= geluid) signalen, terwijl de persoon zich concentreert op traumatische beelden of herinneringen. Deze bilaterale stimulatie helpt bij het verwerken van de traumatische ervaring, waardoor de emotionele lading afneemt.
Het proces bestaat uit fasen, zoals het identificeren van traumatische herinneringen, het ontwikkelen van coping-mechanismen en het installeren van positieve overtuigingen. EMDR streeft naar het doorbreken van vastgelopen verwerking, waardoor mensen beter in staat zijn om hun trauma’s te integreren en een gezonder psychologisch evenwicht te bereiken. De therapie is effectief gebleken bij diverse vormen van trauma, waaronder posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Haptotherapie
Haptotherapie is een vorm van therapie die zich richt op het bevorderen van het bewustzijn van het lichaam en het herstellen van het contact tussen lichaam en geest. Het is gebaseerd op haptonomie, een benadering die de relatie tussen tastzin, emoties en het lichaam benadrukt. Haptotherapeuten gebruiken aanraking, gesprek en oefeningen om cliënten bewust te maken van hun gevoelens, lichaamssensaties en emotionele blokkades.
Bij trauma kan haptotherapie helpen door het herstel van het lichaamsbewustzijn te bevorderen en het herstelproces te ondersteunen. Door gerichte aanraking en het verkennen van gevoelens kunnen cliënten zich bewuster worden van vastgehouden spanningen en trauma-gerelateerde sensaties in het lichaam. Dit bewustzijn kan een eerste stap zijn naar het loslaten en verwerken van opgeslagen emotionele pijn. Haptotherapie biedt een holistische benadering, waarbij aandacht wordt besteed aan zowel fysieke als emotionele aspecten van het trauma.
Internal Family Systems (IFS)
Internal Family Systems (IFS) is een psychotherapeutische benadering ontwikkeld door Dr. Richard Schwartz. Het is gebaseerd op het idee dat het menselijk bewustzijn bestaat uit verschillende delen, vergelijkbaar met een “innerlijke familie” (=Internal Family). Deze delen vertegenwoordigen verschillende aspecten van onze persoonlijkheid en hebben elk hun eigen overtuigingen, emoties en functies.
In IFS worden deze delen benaderd met begrip en nieuwsgierigheid, en de therapeut helpt de cliënt om een relatie met deze innerlijke delen op te bouwen. Een essentieel concept in IFS is het idee van het “Zelf”, een gezonde, evenwichtige kern binnenin elk individu die in staat is tot compassie, wijsheid en genezing. De therapeut moedigt de cliënt aan om vanuit dit “Zelf” met de innerlijke delen om te gaan.
IFS wordt vaak gebruikt bij de behandeling van trauma, angst, depressie en andere psychologische uitdagingen. Door de relatie met verschillende delen te verkennen en te verbeteren, streeft IFS naar het herstellen van innerlijke balans en het bevorderen van persoonlijke groei en welzijn.
NeuroAffective Relational Model (NARM)
NARM is een therapeutisch model ontwikkeld door Dr. Laurence Heller als een benadering voor het werken met complex trauma. NARM richt zich op de effecten van vroegkinderlijke ervaringen op het zenuwstelsel en de manier waarop deze ervaringen van invloed zijn op iemands identiteit en relaties.
NARM kijkt naar de dynamiek van het zenuwstelsel en hoe het omgaat met stress en trauma. Het model richt zich op het herstellen van gezonde verbindingen tussen het lichaam en de geest, evenals het bevorderen van veerkrachtige manieren van omgaan met stress. NARM benadrukt het belang van het erkennen en integreren van overlevingsstrategieën die zijn ontstaan als reactie op traumatische ervaringen.
De therapie omvat vaak gesprekstherapie, lichaamsgerichte technieken en aandacht voor relationele patronen. NARM beoogt niet alleen symptoomverlichting, maar ook het bevorderen van diepgaande transformatie op het niveau van het zenuwstelsel en de identiteit van de persoon. Het is specifiek gericht op het behandelen van de gevolgen van vroegkinderlijk trauma en de verstoringen in de ontwikkeling van het zelf die daaruit voortkomen.
Rebalancing
Rebalancing is een holistische benadering van lichaamswerk en zelfontdekking die gericht is op het herstellen van evenwicht tussen lichaam, geest en emoties. Het werd ontwikkeld in de jaren 1970 door Osho, een spirituele leraar, samen met diverse lichaamswerktherapeuten. Rebalancing integreert principes uit verschillende disciplines, waaronder massage, diepe weefseltechnieken, ademwerk, en elementen van psychotherapie.
Het doel van rebalancing is het bewustmaken van spanningen en blokkades in het lichaam, vaak als gevolg van emotionele of psychologische factoren. Door middel van aanraking, ademhaling en bewustzijnsoefeningen tracht rebalancing deze spanningen los te laten, waardoor fysieke en emotionele ontspanning ontstaat. De benadering gaat ervan uit dat lichaam en geest nauw met elkaar verbonden zijn en dat het vrijgeven van fysieke spanningen ook emotionele en mentale vrijheid kan bevorderen.
Rebalancing-sessies kunnen variëren, maar ze omvatten vaak een combinatie van massage, gesprekstherapie en lichaamsbewustzijnsoefeningen. Deze benadering wordt vaak gebruikt als een vorm van zelfzorg, stressvermindering en persoonlijke ontwikkeling.
Sensorimotor Psychotherapie
Sensorimotor Psychotherapy is een vorm van psychotherapie die zich richt op de integratie van lichaam en geest in de behandeling van trauma en andere psychologische aandoeningen. Het is ontwikkeld door Dr. Pat Ogden en haar collega’s en is gebaseerd op het begrip dat het lichaam een cruciale rol speelt in het verwerken van trauma.
De therapie combineert traditionele gesprekstherapie met lichaamsgerichte benaderingen. Cliënten worden aangemoedigd om aandacht te besteden aan lichamelijke sensaties, bewegingen en reacties, omdat deze vaak gekoppeld zijn aan traumatische ervaringen. Door bewust te worden van deze lichamelijke reacties en patronen, kan de therapeut samen met de cliënt werken aan het loslaten van vastgehouden spanning en het bevorderen van veiligheid en welzijn.
Sensorimotor Psychotherapy is vooral effectief bij de behandeling van trauma, omdat het zich richt op de impact van trauma op het zenuwstelsel en de manier waarop het lichaam reageert op stress. Het helpt cliënten om veiligheid en stabiliteit in hun lichaamservaring te herstellen, waardoor ze veerkrachtiger kunnen omgaan met traumatische herinneringen.
Tension & Trauma Releasing Exercises (TRE)
Tension & Trauma Releasing Exercises (TRE) is een zelfhulpbenadering voor het loslaten van spanning en stress in het lichaam. Het is ontwikkeld door Dr. David Berceli, een traumaspecialist, en het is gebaseerd op het idee dat het lichaam, na het ervaren van stress of trauma, vaak gespannen blijft.
TRE maakt gebruik van eenvoudige oefeningen die ontworpen zijn om het lichaam te activeren in een natuurlijk trillingsmechanisme, vergelijkbaar met het trillen van dieren na een stressvolle gebeurtenis. Deze trillingen helpen het lichaam om opgehoopte spanningen en stress los te laten. De oefeningen omvatten vaak eenvoudige rek- en strekbewegingen, gevolgd door bewuste ontspanning.
Mensen die TRE beoefenen, ervaren vaak spontane trillingen, schudden of andere vormen van ontlading tijdens of na de oefeningen. Het doel is om het lichaam in staat te stellen zichzelf te ontladen en op natuurlijke wijze spanningen vrij te geven. TRE wordt gebruikt als een zelfhulpmiddel voor stressvermindering en als aanvullende benadering bij de behandeling van trauma. Professioneel advies wordt aanbevolen om te bepalen of TRE een passende interventie is.
Wat moet je nu kiezen?
Je zult hopelijk begrijpen dat deze vraag op deze plek niet te beantwoorden is.
Het is belangrijk om te overleggen met een gekwalificeerde professional, zoals een psycholoog of een (psycho-)therapeut, om een behandelingsplan op maat te maken. De therapeut kan samen met jou de meest geschikte benadering kiezen op basis van je individuele behoeften en omstandigheden. Probeer indien mogelijk verschillende therapeuten te raadplegen om te bepalen welke aanpak het beste bij jou past.
Wetenschappelijke ontwikkelingen en ervaringen van veel therapeuten laten zien dat het een grote meerwaarde heeft om het lichaam te betrekken in de behandeling. Vraag de therapeut waar je een kennismaking hebt hoe hij of zij aandacht heeft voor de lichamelijke reacties van het lichaam. Zoals Peter Levine stelt:
Op de mooie en uitgebreide website traumanet.nl vind je nog meer therapievormen die bij trauma toegepast worden.